{schrijftips} 7 dingen die je niet moet doen als je een boek wilt schrijven

1. twijfelen of je het wel kunt
Dat geldt natuurlijk voor alle dingen in het leven, maar als je van tevoren al niet in jezelf gelooft is de kans groot dat het je niet lukt. Ik schreef Huis vol verleden nadat ik een ander boek in hetzelfde genre gelezen had en bij mezelf dacht: “Ja, maar zo kan ik het ook wel.” En dat bleek de waarheid te zijn.

2. de lat te hoog leggen
Er zijn mensen die debuteren met een meesterwerk en ook direct heel hoog in alle bestsellerlijsten terecht komen. Het kan. En (zie boven) als je denkt dat jij dat kunt, moet je er zeker voor gaan. Maar als je weet dat je dat niveau niet haalt, is dat nog geen reden om maar helemaal niet te beginnen. Ik wist toen ik aan Huis vol verleden begon best dat ik geen bestseller schreef, maar geloofde wel dat ik de capaciteiten had om een gezellige, ontspannende roman te schrijven, die de kans had om uitgegeven te worden. En daar is niets mis mee.

3. jezelf een deadline opleggen
Er is niets zo slecht voor je creativiteit als teveel druk. Als je alleen maar bezig bent met zoveel mogelijk woorden produceren, wordt het waarschijnlijk een verhaal van niets. Dan ga je schrijven om maar aan je woordenaantal te komen, in plaats van om het verhaal te vertellen.
Dat doet me denken aan het heel oude mopje over Jantje die een opstel van 500 woorden moest schrijven en het volgende produceerde:
“Op een dag was mijn hondje kwijt.
Ik riep: “Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie!Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! Fikkie! […enzovoort – 489 keer]”
En toen kwam hij.”
Niet doen dus, want het is niet alleen geen verhaal dat ooit gelezen zal worden, maar ook nog eens zonde van je tijd (zelfs met knippen en plakken had ik geen zijn om echt 489 keer Fikkie te typen).

4. jezelf géén deadline opleggen
Lekker tegenstrijdig, hè? Maar wel waar. Als je alleen maar denkt dat je ooit een boek gaat schrijven, komt er nooit iets van. Je zult echt die stap moeten zetten en het ook gaan doen. En dan is het best fijn om een stok achter de deur te hebben, of je jezelf nu een jaar of meer de tijd geeft, of meedoet aan Nanowrimo en probeert 50.000 woorden in een maand te schrijven.
Maar… zie boven: het moet niet ten koste van je creativiteit gaan. Ik denk dat het vooral belangrijk is dat je een realistische deadline stelt. Als je al een paar keer meegedaan hebt aan Nanowrimo, maar weet dat het voor jou niet haalbaar is om iedere dag 1700 woorden te schrijven waar je dan daarna ook nog iets aan hebt, moet je het niet willen proberen. Maar je kunt bijvoorbeeld wel besluiten dat je iedere zaterdag 1000 woorden gaat schrijven aan je boek. Dan heb je na een jaar ook die 50.000 woorden staan, en dan misschien wel op een manier die misschien een uitgever ook kan waarderen.

5. jezelf vergelijken met anderen
Er zit een dunne grens tussen geinspireerd raken en ontmoedigd worden. Ik heb dat bijvoorbeeld bij Nora Roberts. Zowel haar boeken als de professionele manier waarop ze het schrijven aanpakt, geven me vaak een zetje in de goede richting. Dan lees ik één van haar boeken en denk ik: “ja, ik ga er weer voor!”
Maar het geeft me even vaak het gevoel dat het toch geen zin heeft om het te proberen, want wat zij doet is voor mij onmogelijk. Ik moet mezelf altijd voorhouden dat ik van haar doorzettingsvermogen kan leren, maar niet naar de cijfertjes moet kijken. Als ik zoveel met mijn boeken kon verdienen als zij doet, zou ik er ook voor kunnen kiezen fulltime te schrijven. Nu is dat een utopie en heb ik ook tijd nodig voor andere dingen.
Hetzelfde geldt voor de schrijfstijl van iemand anders. Je kunt geinspireerd raken door de prachtige natuurbeschrijvingen of de spitse dialogen van een bepaalde schrijver en uitproberen of jij dat ook kunt. Dat kan heel goed uitpakken, maar als zo’n beschrijving of dialoog bij jou alleen maar geforceerd overkomt, kun je ze beter overslaan. Dat maakt je niet minder, dat maakt je alleen anders. Zoek je eigen stijl en geloof daarin.

6. schrijftutorials, tips en andere adviezen lezen/kijken
Uh, wat is dit dan? Ik weet het, het klinkt alweer tegenstrijdig…
Er is ook eigenlijk niets mis met informatie op zoeken en proberen te leren van anderen. Maar internet is nu eenmaal verslavend. En voor je het weet heb je weer al je schrijftijd opgemaakt aan lezen, luisteren en/of kijken naar hoe anderen het doen. Zo kom je nooit aan schrijven toe.
Bovendien kan teveel informatie belemmerend werken. Er zijn zoveel technieken, zoveel regeltjes en je moet echt niet proberen om die allemaal te volgen. Soms kun je beter gewoon opschrijven wat er in je opkomt, zonder je af te vragen of je plot wel op de juiste manier opgebouwd is, of je karakters wel genoeg diepte hebben, of je tijdlijn wel klopt enzovoort. Die technieken en adviezen kun je altijd later nog toepassen om je verhaal nog beter te maken, of om door een dood punt in je schrijfwerk heen te komen.
Ik schrijf over het algemeen vanuit een vaag idee en laat de ontwikkelingen gewoon komen terwijl ik schrijf. Achteraf blijkt alles toch te kloppen of gemakkelijk aan te passen. Ik geloof oprecht dat ik dat kan doordat ik voor mijn boeken uitgegeven werden nooit over dat soort dingen nadacht. Ik schreef gewoon verhalen die in mijn hoofd leefden en deed zo heel veel schrijfervaring op zonder me druk te maken over bijzaken. Als ik me nu geblokkeerd voel in mijn schrijven komt dat meestal omdat ik (al dan niet onbewust) te veel bezig ben met vorm en regels.

7. teveel luisteren naar wat anderen zeggen
Proeflezers en schrijfforums kunnen heel nuttig zijn. Het is fijn als mensen meeleven met je schrijfproces en het kan heel zinvol zijn om ideeën en meningen van anderen ter harte te nemen. Maar blijf wel goed beseffen dat het jóuw verhaal is, niet het hunne. Verander geen complete plotontwikkelingen om iemand anders tevreden te stellen. Het is sowieso niet mogelijk om het iedereen naar de zin te maken. Er zullen altijd mensen zijn die jouw verhaal niet leuk vinden en daar kun je maar beter vroeg genoeg aan wennen.
Let wel: ik heb het hier niet over uitgevers en redacteurs. Als je boek eenmaal zover is dat er professionals met adviezen komen, moet je natuurlijk niet al te eigenwijs zijn.
Hoewel… ik heb zelf toch heel duidelijke grenzen. Ik ben best bereid adviezen te overwegen, maar ik wil wel honderd procent achter de veranderingen staan. Als het niet goed voelt, of tegen mijn principes indruist, accepteer ik liever dat een boek niet uitgegeven wordt. Om het dramatisch uit te drukken: ik wil graag leren van ervaren mensen zodat mijn boeken ook verkoopbaar zijn, maar ik verkoop mijn ziel niet. Dan maar geen bestseller.